Onze bijdrage
Bouwcombinatie Herepoort (een samenwerking van de Duitse aannemers Max Bögl en Zueblin, alsmede de Noordelijke Wegenbouwcombinatie) heeft ons bureau samen met wUrck uit Rotterdam opdracht gegeven voor de vormgeving van het project. Op landschappelijk, stedenbouwkundig en architectonisch gebied. Van mei 2015 tot maart 2016 hebben wij samen met wUrck en het tenderteam van Herepoort gewerkt aan de vertaling van het Esthetisch Programma van Eisen naar een compleet tender ontwerp. De competitie is toen door ons gewonnen en nu wordt het geheel uitgewerkt tot een uitvoerbaar plan. In dit grootschalige en complexe project ligt onze focus op het ontwerp van de diverse kunstwerken en de groene knoop Julianaplein.
Het ontwerp van de kunstwerken
In het Esthetisch Programma is vastgelegd dat er twee soorten kunstwerken zijn: “stedelijke kunstwerken” en “onderdoorgangen”. De stedelijke kunstwerken zijn viaducten over of onder water en wegen, die zich tonen aan de stad. Stedelijke kunstwerken dienen een bij Groningen passende baksteenarchitectuur te krijgen. De onderdoorgangen worden zoveel mogelijk ingepakt in groen en tonen zich juist niet aan de stad. Op het plaatje hieronder is ingezoomd op twee van de belangrijke knooppunten in het tracé van de Ringweg (het Vrijheidsplein en het Julianaplein). Beide kunstwerk types komen hier voor. Bij de stedelijke kunstwerken valt meteen op dat er diverse types zijn: grote en kleine, rechte en gebogen, helemaal nieuwbouw, of uitbreiding van bestaande van bestaande viaducten. Wij hebben een slimme bouwdoos ontworpen die op elk type kunstwerk past en de economische kracht van prefabricatie koppelt aan een fraai, bijna ambachtelijk uiterlijk.
De slimme bouwdoos
De bouwdoos bestaat uit elementen van beton, baksteen en geluidscherm. De bouwdoos zit zo in elkaar dat de circa 15 onderling zeer verschillende stedelijke kunstwerken allen op een hoogwaardige én economische wijze uitgevoerd kunnen worden, zowel in rechte als in gebogen vorm. Wij hebben een speciale steen voor dit werk laten maken, die slechts een paar centimeter dik is, maar met een groot oppervlak en brede lintvoegen. Hierdoor wordt het benodigde relatief dure baksteen materiaal tot een minimum beperkt. Wij stellen voor om het metselwerk met verticale lintvoegen uit te voeren zodat gebogen vlakken op een eenvoudige en goedkope manier kunnen worden gemaakt, maar ook met fraaie rondingen. De brede lintvoegen bieden schuilplekken aan muizen en spinnen, op den duur ook planten.
Uitwerking van het plan
Tussen het concept en een uitvoerbaar plan ligt een complex proces waarin een goede samenwerking maar ook de nieuwste technologie van belang is. Syb van Breda & Co doet dit met behulp van parametrisch ontwerpen. Door de ontwikkeling van een script kunnen eenvoudig wijzigingen aan het ontwerp gedaan worden met behulp van nieuwe input. 2D tekeningen kunnen automatisch uit een 3D model gegenereerd worden wat tijd bespaard in het ontwerp proces. Op deze manier worden de kunstwerken tot in detail uitgetekend.
Het Vrijheidsplein
Op het Vrijheidsplein komen beide types stedelijk kunstwerk voor: het grote kunstwerk in het midden bestaat al, maar wordt uitgebreid met een nieuwe rijstrook en een baksteen gevel. De op- en afritten zijn geheel nieuwe kunstwerken. Onder het knooppunt door gaat een “linksaffer”, die in de grond is verzonken. Dit kunstwerk toont zich niet aan de stad en heeft dus ook geen metselwerk afwerking.
De onderdoorgangen
Net als bij de kunstwerken zijn er bij de onderdoorgangen ook meerdere types. Hiervoor is al de open versie behandeld bij het Vrijheidsplein (zonder dak). In het Julianaplein komt een gesloten type voor (met dak), eigenlijk een korte tunnel. Deze onderdoorgangen zorgen ervoor dat een zo groot mogelijk deel van de weg ondergronds komt en in groen ingepakt. Conform het Esthetisch Programma van Eisen hebben wij ervoor gezorgd dat er zo min mogelijk beton in zicht is. Zachte ronde vormen en een zorgvuldige inpakking in het groen zorgen daarvoor.
Het Julianaplein
Op dit infra knooppunt gaan de A7 en de A28 in elkaar over. In de huidige situatie is dit een asfalt, stoplichten en betonjungle midden in de stad. In de nieuwe situatie wordt het daarentegen uitgesproken groen, met zicht op water en soepele verbindingen zonder stoplichten. De snelweg wordt zodanig ingepakt dat hij vanuit de stad nauwelijks meer zichtbaar is.
Ook voor fietsers en omwonenden
Het nieuwe Julianaplein is niet alleen goed voor auto’s op de snelweg, maar het levert ook sterke verbetering op voor omwonenden en gebruikers van het onderliggend wegennet. in de nieuwe situatie worden de lokale wegen comfortabel groen en ruim ingericht, met goed en veilig zicht op de omgeving. Ook voor fietsers wordt de situatie een stuk beter. Vrijliggende fietspaden langs het Noord Willemskanaal en een fietsvallei onder de A28 door zorgen voor veilige en snelle verbindingen ongelijkvloerse kruising onder de snelweg en de op- en afritten door. Een ruime onderdoorgang met goede zichtlijnen garandeert een veilige passage.
Omwonenden
Wij hebben ook speciale aandacht besteed aan de situatie bij de Maaslaan. Hier komen de nieuwe weg en zijn parallelwegen zeer dicht bij de bebouwde kom. Uiteraard komen hier geluidschermen. Maar wij willen nog een stuk verder gaan. In plaats van de gevraagde betonnen geluidschermen (ziet u de grafitti al staan?) stellen wij geheel groene, “levende” geluidschermen voor. Geluidschermen die niet bedekt zijn met groen, maar waar planten in groeien. Watertoevoer systemen zorgen ervoor dat de planten blijven leven, ook in lange droge zomers.
